Treatises

Historical treatises, methods, prefaces, dictionaries and other writings dealing with viola da gamba in whole, in part or even with just a few phrases.

 

 

AGRICOLA, Martin
Musica Instrumentalis deudsch ynn welcher begriffen ist / wie man nach dem gesange auff […] allerley Instrument und Seytenspiel / nach der rechtgegründeten Tabelthur sey abzusetzen, Wittenberg, Georg Rhau, 1529.
Musica Instrumentalis deudsch / darin das fundament und application der finger und zungen / auff mancherley Pfeiffen / als Flöten / Kromphörner / Zincken / Bomhard / Schalmeyen / Sackpfeiffen unn Schwitzerpfeiffen / etc. Darzu von dreierley Geigen / als Welschen / Polisschen / und kleinen handgeiglein / und wie die griffe drauff / auch auff Lauten künstlich abgemessen werden […], Wittenberg, Georg Rhau, 1545 (fourth, expanded and revised edition of Instrumentalis deudsch of 1529).
facsimile print: Olms, 1985
facsimile online: IMSLP

ANCELET
• Observations sur la musique, les musiciens, et les instrumens, Amsterdam, aux dépens de la Compagnie, 1757
facsimile print: Geneva, Minkoff, 1984

ANONYMOUS
• Instruction oder eine anweisung auff der Violadigamba, ms., Leipzig, Stadtbibliothek, Becker I 4° 271, n.d. [circa 1730]
facsimile print: Heidelberg, Güntersberg, 2014

ARTUSI, Giovanni Maria
• L’Artusi, ouero Delle imperfettioni della moderna musica, 1600, Venezia, Giacomo Vicenti.

BANCHIERI, Adriano
• Conclusioni del suono dell’organo […], Bologna, eredi di Giovanni Rossi, 1609
facsimile print: Bologna, Forni, 1968
facsimile online: IMSLP

BARGRAVE, Robert
• A Relation of sundry voyages and Journeys made by mee Robert Bargrave, ms., GB-Ob, Rawlinson C.799, n.d.
modern edition: The travel diary of Robert Bargrave, levant merchant, 1647-1656, edited by Michael G. Brennan, London, Hakluyt Society, 1999

BERMUDO, Juan
• Declaration de instrumentos musicales, Osuna, Juan de Leon, 1555
facsimile print: Kassel, Bärenreiter, 1957
facsimile online: E-Mn

BIANCHI, Cristoforo
• Tavola d’imparare a formare passaggi e fughe, e intavolarli per il Liuto, Gravicembale, Violone, e Viola da Gamba. Roma, 1614 (lost)

BONANNI, Filippo
• Gabinetto Armonico pieno d’istromenti sonori indicati e spiegati […], Roma, Giorgio Placo, 1722.

BONINI, Severo
• Discorsi e regole sopra la musica et il contrappunto, ms., Firenze, Biblioteca Riccardiana, 2218, n.d.
copy: www.chmtl.indiana.edu

BOTTRIGARI, Ercole
• Il desiderio, overo de’ concerti di varij strumenti musicali, Bologna, Bellagamba, 1599
English translation by Carol MacClintock, Dallas, American Institute of Musicology, 1962

BROSSARD, Sebastien de
• Dictionaire de musique, contenant une explication des termes grecs, latins, italiens & françois les plus usitez, Paris, Ballard, 1703 and successive editions
facsimile online: Gallica

B[ROWNE], T[homas]
• The compleat musick-master: being plain, easie and familiar rules for singing and playing on the most useful instruments now in vogue, viz violin, flute, haut-boy, bass-viol, treble-viol, tenor-viol […], London, William Pearson. First edition, 1704/1705 circa: lost. Second edition: lost. The third edition, with additions, 1722: preserved
facsimile online: IMSLP

BURNEY, Charles
• A General History of Music, from the Earliest Ages to the Present Period, London, author, 1789.

CASTIGLIONE, Baldassare
• Il Libro del Cortegiano, Venezia, Aldo Manuzio and Andrea Asolo, 1528.

CERONE, Pietro
• El Melopeo y Maestro. Tractado de musica theorica y pratica, Napoli, Gargano, 1613
facsimile print: Bologna, Forni, 1996

CERRETO, Scipione
• Della prattica musica vocale et strumentale […], Napoli, Carlino, 1601
facsimile print: Bologna, Forni, 1969
facsimile online: IMSLP
• Dell’Arbore Musicale, Napoli, Sottile, 1608

CORRETTE, Michel
• Méthode pour apprendre facilement à jouer du par-dessus de viole à 5 et à 6 cordes, Paris, author, Boivin, Leclerc, n.d., 1748 circa.

DALLA CASA, Girolamo
• Il vero modo di diminuir, con tutte le sorti di stromenti, Venezia, Gardano, 1584
facsimile print: Bologna, Forni, 1970

[D’AQUIN DE CHATEAU-LYON, Pierre-Louis]
• Lettres sur les Hommes célèbres […] Premiere Partie, Amsterdam [recte: Paris], Duchesne, 1752.

DANOVILLE, [Salomon?]
• L’Art de toucher le Dessus et Basse de Violle, Paris, Ballard, 1687
facsimile print: Courlay, Fuzeau, 1999

DECHALES, Claude-François Milliet
• Cursus seu mundus mathematicus, Lyon, Anissoniana, 1674, pp. 37-38.

DEMACHY (DE MACHY)
• Avertissements in Pièces de Violle, en Musique et en Tablature, Paris, Bonnevil, author, 1685
facsimile print: Geneva, Minkoff, 1973

DONI, Antonfrancesco
• Dialogo della musica, Venezia, Scotto, 1544.

DONI, Giovanni Battista
• Compendio del trattato de’ generi e de’ modi della musica […], Roma, Andrea Fei, 1635
facsimile online: Gallica
• Lyra Barberina […] (vol. I) and De’ Trattati Di Musica […] (vol. II), edited by Anton Francesco Gori and Giovanni Battista Passeri, Firenze, Stamperia imperiale, 1763.

EISEL, Johann Philipp
• Musicus autodidaktos, Erfurt, Funck, 1738
facsimile print: Leipzig, Zentralantiquariat der Deutschen Demokratischen Republik, 1976

FALCK, Georg
• Idea Boni Cantoris das ist: Getreu und Gründliche Anleitung / Wie ein Music-Scholar / so wol im Singen / als auch auf andern Instrumentis Musicalibus in kurtzer Zeit so weit gebracht werden kan / daß der ein Stück mit=zusingen oder zu spielen sich wird unterfangen dörffen, Nürnberg, Endter, 1688.

FLUDD, Robert
• Utriusque Cosmi maioris salicet et minoris metaphysica […], Oppenheim, De Bry and Galleri, vol. I: 1617, vol. II: 1619
facsimile online: www.billheidrick.com/Orpd/RFludd/

FORQUERAY, Jean-Baptiste Antoine
• Letters to Friedrich Wilhelm von Preußen, ms., n.d. (1769 circa), Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin, BPH Rep. 48 J Nr. 327, fol. 32v., [1769]
facsimile print: Courlay, Fuzeau, 1999

GALILEI, Vincenzo
• Dialogo della musica antica et della moderna, Firenze, Marescotti, 1581.
Fronimo. Dialogo di Vincentio Galilei Nobile Fiorentino, Venezia, Erede di Scotto, 1584.

GANASSI, Silvestro
• Regola Rubertina / Regola che insegna Sonar de uiola darcho Tastada […], Venezia, author, 1542
facsimile print: Bologna, Forni, 1970
• Lettione Seconda pur della prattica di sonare il violone d’arco da tasti […], Venezia, author, 1543
facsimile: Bologna, Forni, 1970

GENGENBACH, Nikolaus
• Musica nova, Newe Singekunst, Leipzig, Rehefeld, Grosse, 1626
facsimile print: Leipzig, Zentralantiquariat der Deutschen Demokratischen Republik, 1980

GERBER, Ernst Ludwig
• Historisch-biographisches Lexikon der Tonkünstler […], Leipzig, J. G. I. Breitkopf, 1790
facsimile print: Graz, Akademische Druck- u. Verlagsanstalt, 1977

GERLE, Hans
• Musica Teutsch / auff die grossen und kleinen geygen / auch lautten. Welchermassen die mit grundt vnd Art jrer composition / aus dem gesang in die Tabulatur zu ordnen vnd zu setzen ist / sambt verborgner Application vnd Kunst / darin ein ytlicher Liebhaber vnd anfenger berürtes Instrument so darzu naigung dregt an ein sunderlichen Meyster mensurlich durch Tegliche Vbung leychtlich kumen kann durch Hans Gerle / Lautenist, Bürger vnd Lauttenmacher zu Nürnberg. Nürnberg, Formschneider, 1532; 2. edition: Nürnberg, Formschneider, 1537.
• Musica und Tabulatur / auff die Instrument der kleinen und grossen Geygen / auch Lautten / Welcher massen die mit grundt vnd art jrer composition / aus dem gesang in die Tabulatur zu ordnen vnd zu setzen ist / sambt verborgner Application vnnd kunst / darin ein ytlicher liebhaber vnd anfenger berürter Instrument so darzu naigung dregt an ein sunderlichen Meyster mensurlich durch Tegliche vbung leychtlich kumen kann / Von newem Corrigirt vnd durch auß gebessert / durch Hansen Gerle / Lauttenmacher zu Nürnberg […] Gemert mit 9 Teutscher vnd 36 Welscher auch Frantzösischer Liedern / Vnnd 2. Mudeten / wie das Register anzeygt. Nürnberg, Formschneider, 1546 (revised edition of the Musica Teutsch)
facsimile print: Geneva, Minkoff, 1977

GIUSTINANI, Vincenzo
• Discorso sopra la musica, ms., Roma, 1628
Modern edition: Vincenzo Giustiniani, Discorsi sulle arti e sui mestieri, a cura di Anna Banti, Firenze, Sansoni, 1981, pp. 13-36
English translation by Carol MacClintock, Dallas, American Institute of Musicology, 1962

GUALDO PRIORATO, Galeazzo
• Historia Della Sacra Real Maestà di Christina Alessandra Regina di Svezia, &c., Venezia, Baba, 1656.

HAWKINS, John
• A General History of the Science and Practice of Music, London, Payne and son, 1776
facsimile print: Kila, Kessinger Publishing, 2006

HELY, Benjamin
• The Compleat Violist, London, J. Hare, B. Norman, n.d., [1699].

HIZLER, Daniel
• Newe Musica Oder Singkunst, Tübingen, Merlin, 1628.

JAMBE DE FER, Philibert
• Epitome musical des tons, sons et accordz, es voix humaines, fleustes d’Alleman, fleustes à neuf trous, violes, & violons, Lyon, Michel du Bois, 1556.

JUDENKÜNIG, Hans
• Utilis & compendiaria introductio, qua ut fundamento iacto quam facillime musicum exercitium, instrumentorum & Lutine, & quod vulgo Geygen nominant, addiscitur labore studio & impensis Joannis Judenkunig de Schbebischen Gmundt in communem omnium usum & utilitatem typis excudendem primum exhibitum, Wien, no publisher stated (Singriener?), n.d. (circa 1515-1519).
• Ain schone kunstliche Underweisung in disem Büechlein, leychtlich zu begreyffen den rechten Grund zu lernen auff der Lautten und Geygen, Wien, Singriener, 1523.

KIRCHER, Athanasius
• Musurgia universalis. […], Roma, eredi Corbelletti, Grignani, 1650.

LE BLANC, Hubert
• Defense de la basse de viole contre les entréprises du violon et les prétentions du violoncel […], Amsterdam, Mortier, 1740
facsimile print: Geneva, Minkoff, 1975

LANFRANCO, Giovanni Maria
• Scintille di musica […], Brescia, Lodovico Britannico, 1533
facsimile print: Bologna, Forni, 1970

LIPOWSKY, Felix Joseph
• Baierisches Musik-Lexikon, München, Jakob Giel, 1811.
Facsimile online: Baierisches Musik-Lexikon

LOULIÉ, Etienne
• Méthode pour apprendre a jouer la Violle, Paris, n.d., circa 1690-1700
facsimile print: Courlay, Fuzeau, 1999

LUSCINIUS, Ottmar
• Mvsvrgia seu praxis Mvsicae Illius primo quae Instrumentis agitur certia ratio, ab Ottomaro Luscinio Argentino duobus Libris absoluta, Straßburg, Johann Schott, 1536.

MACE, Thomas
• Musick’s Monument; or, a Remembrance Of the Best Practical Musick […], London, Ratcliffe and Thompson, 1676.

MAJER, Joseph Friedrich Bernhard Caspar
• Museum musicum theoretico practicum, das ist: Neu-eröffneter theoretisch- und practischer Music-Saal […], Schwäbisch Hall, Georg Michael Majer, 1732; second edition: Neu-eröffneter theoretisch- und pracktischer Music-Saal, Nürnberg, Johann Jacob Cremer, 1741.

MARAIS, Marin
• Avertissement in Pièces à une et deux Violes, [I livre], Paris, Hurel, 1686.
• Avertissement in Basse-continuës des pièçes à une et a deux violes, [I livre], Paris, Hurel, 1689.
• Avertissement in Pièces de Viole, [II livre], Paris, author, Marais le fils, Hurel, Foucault, 1701.
• Avertissement in Pièces de Viole, [III livre], Paris, author, Hurel, 1711.
• Avertissement in Pièces à une et à trois violes, [IV livre], Paris, author, Hurel, Foucault, 1717.
• Avertissement in Pièces de Viole, [V livre], Paris, author, Boivin, Roland Marais, Jean Louis Marais, 1725.
all facsimile print: Courlay, Fuzeau; Walhall

MARAIS, Roland
• Avertissement in IIeme Livre de Pieces de Viole avec la Basse chifrée en partition, Paris, Boivin, Le Clerc, 1738.
• Regles d’accompagnement pour la basse de viole de Roland Marais, ms., Den Haag, Gemeente Museum, Koninklijke Bibliotheek, n. d.
modern edition: Bol 1973, pp. 292-295 and fig. XIII

MARESCHALL, Samuel
• Porta musices: Das ist Eynführung zu der Edlen kunst Musica: Mit einem kurtzen Bericht und Anleitung zu den Violen. Basel, Sebastian Henricpetri, 1589.

MATTHESON, Johann
• Das Neu-eröffnete Orchestre, Hamburg, Schiller, 1713
facsimile print: Hildesheim, Olms, 1993
• Der vollkommene Capellmeister, Hamburg, Herold, 1739
facsimile print: Kassel, Bärenreiter, 1954
• Grundlage einer Ehren-Pforte, Hamburg, author, 1740
modern edition Berlin, Liepmannssohn, 1910

MAUGARS, André
• Response faite à un curieux sur le sentiment de la musique d’Italie, escrite à Rome le premier octobre 1639, n.p., n.d. [Paris, author, circa 1640]
facsimile print: Geneva, Minkoff, 1993

MERCK, Daniel
• Compendium musicae instrumentalis chelicae. Das ist: Kurtzer Begriff, Welcher Gestalten Die Instrumental-Music auf der Violin, Pratschen / Viola da Gamba, und Bass, gründlich und leicht zu erlernen seye, Augsburg, Wagner, 1695.

MERSENNE, Marin
• Harmonicorum libri, in quibus agitur de sonorum natura […], Paris, Baudry, 1635-36. Republished in Harmonicorum libri XII, Paris, Baudry, 1648; together with Harmonicorum instrumentorum libri IV […]
facsimile: Geneva, Minkoff, 1972
• Harmonie Universelle, Paris, Cramoisy, 1636-37.

MESSISBUGO, Cristoforo
• Banchetti compositioni di viuande, et apparecchio generale, Ferrara, Giovanni De Buglhat, Antonio Hucher 1549; cited after the following edition: Libro novo nel qval s’insegna a’ far d’ogni sorte di uiuanda […], Venezia, eredi di Giovanni Padoano, 1557
facsimile print: Bologna, Forni, 1982

MOZART, Leopold
• Gründliche Violinschule, Augsburg, Lotter und Sohn, 1756.
facsimile print: Kassel, Bärenreiter, 1983

NASSARRE, Pablo
Escuela de música moderna según la práctica moderna, Zaragoza, Larumbe, 1724, lib. IV, cap. XV, pp. 463-465.

NORTH, Roger
• Writings on music, without title, ms., n.d., circa 1728
modern edition: John Wilson, Roger North on music: being a selection from his essays written during the years c. 1695-1728, London, Novello, 1959

ORTIZ, Diego
• Trattado de Glosas sobre Clausulas y otros generos depuntos en la Musica de Violones, Roma, Valerio and Luigi Dorico, 1553; other edition, partly translated in Italian: El primo libro de Diego Ortiz Tolletano / nel quale si tratta delle Glose sopra le cadenze & altre sorte de punti in la musica del Violone nuovamente posti in luce, Roma, Valerio and Luigi Dorico
facsimile print: Firenze, S.P.E.S., 1984; Kassel, Bärenreiter

PLAYFORD, John
• An Introduction to the Skill of Musick, London, Playford, 1654; with many later editions until 1730.
• Musick’s Recreation: on the Lyra Viol. Being a choice Collection of New and Excellent Lessons for the Lyra Viol, both easie and delight-full for all young Practitioners. To which is added some few plain Directions as a Guide for Beginners, London, Playford, 165[?], probably 1655, with successive editions in 1661, 1669, 1682

PRAETORIUS, Michael
• Syntagma Musicum, Wolfenbüttel, Hotwein, 1619
facsimile print: Kassel, Bärenreiter, 2001

PRANDI, Giovanni Francesco
• Compendio della musica, ms., n.d., Bologna, Museo internazionale e Biblioteca della Musica, E.19.

PRINNER, Johann Jacob
• Musicalischer Schlissel, welcher aufspäret das Schreibkästlein des Verstands […] sowohl das Instrument und Clavir zu verstehen als auch Singen, Geigen, der Violin, Viola da gamba, Violon und anderer Geigen […] so ich verfasset Anno 1677, ms., 1677
modern edition of the chapter XIII on string instruments in Strümper, Marc, Die Viola da gamba am österreichischen Kaiserhof, Tutzing, Schneider, 2004, pp. 69-75 and 386-393.
translation in French of the chapter XIII on string instruments by F. Roussel, 2016, IMSLP

REICHHARDT, Johann Friedrich
Musikalischer Almanach, Berlin, Unger, 1796.

ROBINSON, Thomas
• The Schoole of Musicke : wherein is taught, the perfect method, of true fingering of the lute, pandora, orpharion, and viol de gamba […], London, Este, 1603.

ROGNONI, Francesco
• Selva di varii passaggi secondo l’uso moderno, Milano, Lomazzo, 1620
facsimile print: Bologna, Forni, 1983

RONCONI, Francesco (ed.)
• Applausi poetici alle glorie della Signora Leonora Baroni […], edited by Francesco Ronconi, Bracciano, n. p., 1639

ROUSSEAU, Jean
• Traité de la viole […], Paris, Ballard, 1687
facsimile print: Geneva, Minkoff, 1983

C. S.
• Modo o sia regola per accompagnare il basso continuo per la viola da gamba, ms., n.d., Bologna, Museo internazionale e Biblioteca della Musica, D.117.1-2
facsimile print: Courlay, Fuzeau, 2004

SALINAS, Francisco
• De musica libri septem, Salamanca, Mathias Gastius, 1577
facsimile print: Kassel, Bärenreiter, 1958

SALMON, Thomas
A Proposal to perform Music in Perfect and Mathematical Proportions, London, Lawrence, 1688
The Theory of Musick Reduced to Arithmetical and Geometric Proportions, in Philosophical Transactions of the Royal Society of London vol. 24, issue 302, pp. 2072-2077, London, 1705.
facsimile online: https://royalsocietypublishing.org/doi/pdf/10.1098/rstl.1704.0088

SIMPSON, Christopher
• The Division violist, or, An Introduction to the Playing upon a Ground, London, 1659.
Chelys minuritionum arteficio exornata […] | The Division-Viol or the art of playing ex tempore upon a ground […], London, Godbid, Brome, 1665 (Second edition with Latin translation of the treatise of 1659).
The principles of practical musick, London, Godbid, Brome, 1665, pp. 11-13, and successive editions as A compendium of practical musick, London, Godbid, Brome, 1667, 1678, etc.

SPEER, Daniel
• Grund-richtiger […] Unterricht der musicalischen Kunst, oder Vierfaches musicalisches Kleblatt, Ulm, 1697
facsimile print: Leipzig, Peters, 1974

TALBOT, James
• [without title], ms. 1187, Oxford, Christ Church Library Music, n.d., circa 1690-1700
modern edition of the pages on bow instruments: Donington 1950
facsimile of the same pages: www.greatbassviol.com/talbot.html

TANS’UR, William
A new musical grammar, and dictionary: or a general introduction to the whole art of musick, London, Brown, Hodges, author, 1756
Book II, chap. II. Of the Bass-Viol, Violin, &c., pp. 96-97.
facsimile online: IMSLP

TINCTORIS, Johannes
• De inventione et usu musicae, Napoli, n.d., circa 1480-83
modern edition online: earlymusictheory.org

TITON DU TILLET, Èvrard
• Le Parnasse françois, Paris, Coignard fils, 1732; with a Suite, 1743, and a Supplément, 1755.

TODINI, Michele
• Dichiaratione della galleria armonica eretta in Roma, Roma, Tizzoni, 1676
facsimile print: Lucca, LIM, 1988

TRICHET, Pierre
• Traité des instruments, ms., n.d., circa 1640
facsimile print of the chapter on the viol: Courlay, Fuzeau, 1999

VICENTINO, Nicola
• L’antica musica ridotta alla moderna prattica, Roma, Antonio Barre, 1555.

VIRDUNG, Sebastian
• Musica getutscht und ausgezogen durch Sebastianum Virdung Priesters von Amberg und alles gesang ausz den noten in die tabulaturen diser benanten dryer instrumenten der orgeln, der lauten und der flöten transferieren zu lernen Kurtzlich gemacht zu Eren den hoch wirdigen hoch gebornen Fürsten unnd herren: Herr Wilhalmen Bischove zü Straszburg, seynem gnedigen herren, Basel, Furter, 1511
facsimile print: Kassel, Bärenreiter, 1970

VIRGILIANO, Aurelio
• Il Dolcimelo, ms., n.d. (end of XVI cent.)
facsimile print: Firenze, S.P.E.S., 1979

WALTHER, Johann Gottfried
• Musicalisches Lexicon oder musicalische Bibliothek, Leipzig, Wolfgang Deer, 1732
facsimile print: Kassel, Bärenreiter, 1953

WELTZELL, Jorg
• [without title, called: Mathematik- und Tabulaturbuch des Jorg Weltzell], ms., 1523-1524, Universitätsbibliotek Munich, 4° Cod. ms. 718.

WODICZKA, T.
Methode nouvelle et facile pour apprendre à jouer du pardessus de viole, Lyon, 1766

ZACCONI, Lodovico
• Prattica di musica vtile et necessaria si al compositore per comporre i Canti suoi regolatamente, si anco al Cantore per assicurarsi in tutte le cose cantabili. Divisa in qvattro libri […] Composta dal P. R. Lodovico Zacconi da Pesaro, del Ordine di Santo Agostino, Musico del Serenissimo Duca di Bauiera, Venezia, Girolamo Polo, 1592; 2. edition: Venezia, Bartolomeo Carampello, 1596.

ZARLINO, Gioseffo
• Sopplimenti musicali, Venezia, Francesco de’ Franceschi, 1588
facsimile print: Ridgewood, NJ, Gregg, 1966

ZENOBI, Luigi
• [without title, called Lettera ad un principe ignoto], ms., n.d.
modern edition: Bonnie J. Blackburn and Edward E. Lowinsky, “Luigi Zenobi and His Letter on the Perfect Musician”, in: Studi Musicali 22 (1993), pp. 61-114

 

[For more historical treatises and for links to its online versions see the Sources Database by Early Music Sources.com.]

Utilizziamo i cookie per essere sicuri che tu possa avere la migliore esperienza sul nostro sito. Se continui ad utilizzare questo sito noi assumiamo che tu ne sia consapevole. maggiori informazioni

Questo sito utilizza i cookie per fornire la migliore esperienza di navigazione possibile. Continuando a utilizzare questo sito senza modificare le impostazioni dei cookie o cliccando su "Accetta" permetti il loro utilizzo.

Chiudi